Suzu gangesowy

Suzu gangesowy
	Platanista gangetica
	(Lebeck, 1801)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Rząd	Cetartiodactyla
Podrząd	Whippomorpha
Infrarząd	walenie
Parvordo	zębowce
Nadrodzina	Platanistoidea
Rodzina	suzowate
Rodzaj	suzu
Gatunek	suzu gangesowy
Synonimy
	Delphinus gangeticus Lebeck, 1801; Delphinus gangeticus: Roxburgh, 1801; Delphinus Rostratus Shaw, 1801; Delphinus Shawensis de Blainville, 1817; D[elphinus] Gangeticus: Cuvier, 1823; Delphinorhynchus Gangeticus: Lesson, 1827; Susu Platanista Lesson, 1828; Susa Plantanista: Wagier, 1830; P[latanista] gangetica: F. Cuvier, 1836; Delphinus rostrats: F. Cuvier, 1836; Delphinus schawensis: F. Cuvier, 1836; Soosoo Gangeticus: R. Hamilton, 1837; Platanista Gangetica: Eschricht, 1851; Platanista gangetica: Kellogg, 1928;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; zagrożony
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Suzu gangesowy^[16], suzu^[17], delfin gangesowy^[17], delfin indyjski^[18], susuka^[17] (Platanista gangetica) – gatunek ssaka morskiego z rodziny suzowatych (Platanistidae).

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1801 roku holenderski przyrodnik Heinrich Julius Lebeck nadając mu nazwę Delphinus gangeticus^[2]^[f]. Holotyp pochodził z rzeki Hugli w pobliżu Kolkaty, w Bengalu Zachodnim, w Indiach^[20]^[21]. Okazem typowym był dorosły samiec, odnaleziony wyrzucony na brzeg w listopadzie 1797 roku i zilustrowany przez Lebecka w oryginalnym opisie^[22].

Wcześniej traktowany jako jeden gatunek z dwoma podgatunkami (gangetica i minor)^[23]^[24], lecz analizy genetyczne i morfologiczne wykazały, że P. gangatica i P. minor są odrębnymi gatunkami^[25]; w takim ujęciu P. gangetica jest gatunkiem monotypowym^[25]^[15].

Etymologia

Platanista: gr. πλατανιστης platanistēs „gatunek ryby żyjącej w Gangesie” wspomniany przez Pliniusza^[26].
gangetica: rzeka Ganges, Indie^[27].

Zasięg występowania

Suzu gangesowy występuje w systemach rzecznych Ganges–Brahmaputra–Meghna i Karnaphuli–Sangu w południowego Nepalu, północnych i północno-wschodnich Indiach oraz Bangladeszu^[24].

Morfologia

Długość ciała 170–260 cm; masa ciała około 110 kg^[23]. Samice są dłuższe niż samce^[28]. Pysk wyciągnięty na kształt chirurgicznej pincety; w szczęce górnej 26-39, w żuchwie 26-35 par zakrzywionych do tyłu zębów. Zęby przednie są dłuższe niż tylne i wystają z zamkniętego dzioba, który może być bardzo długi (nawet 20% długości ciała) i jest większy u samic niż u samców. Małe oczy, wydatny melon i duża warstwa tkanki tłuszczowej, a wreszcie garb w tylnej części grzbietu sprawiają, że zwierzę ma dość masywny wygląd. Czaszka jest asymetryczna, głowa z grzebieniem w miejscu melona. Płetwa grzbietowa to mały trójkąt z szeroką podstawą^[29]. Delfin suzu ma giętki kark. Do polowania używa echolokacji (jest niemal całkowicie ślepy, a jego oczy mają mały rozmiar^[29]). Ubarwienie jest jasnoszare, szare, ciemnoszare lub brązowe; na brzuchu różowawe.

Ekologia

Pożywienie

Suzu je ryby, skorupiaki, mięczaki przydenne, krewetki, różne gatunki karpi (m.in. gobio), jak i słodkowodne rekiny^[29].

Rozród

Ciąża trwa około 8-9 miesięcy, noworodek ma od 65 do 90 cm długości. Suzu gangesowy rozmnaża się przez cały rok, nie ma żadnego specyficznego czasu reprodukcji^[29]. Samice rodzą raz na 2-3 lata^[29]^[28], zazwyczaj jedynie jedno młode^[28].

Wielkość grupy

Zwykle tworzą małe grupy (do 10 osobników); spotykano też pojedyncze osobniki, pary i grupy liczące ponad 30 delfinów^[29].

Zachowanie

Suzu jest spokojny i raczej nieśmiały. Echolokację używa częściej do znajdowania pożywienia niż do komunikacji^[29].

Status

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii EN (ang. endangered „zagrożony”)^[15]. Liczebność podgatunku Platanista gangetica gangetica to 1200-1800 osobników^[28]^[30]. Ilość osobników tego gatunku delfina zmniejsza się przez ostatnie stulecie głównie przez:

celowe zabijanie delfinów^[30]
fragmentację siedlisk przez tamy^[29]^[30]. Zmniejszają one różnorodność genetyczną, oddzielając różne populacje, i, co za tym idzie, redukując liczbę dojrzałych delfinów zdolnych do rozrodu
przypadkowy połów^[30]^[29]. Suzu czasami zaplątują się w sieci, które są stworzone do łapania ryb
zanieczyszczenie^[29]. Skażenie Gangesu jest spowodowane chemikaliami, śmieciami oraz ściekami przemysłowymi^[29].

Działania mające na celu konserwację gatunku

Hinduski oddział WWF prowadzi działania chroniące tego delfina^[30]. Edukuje i prowadzi w tym celu kampanie społeczne.

Uwagi

↑ Nowa nazwa dla Delphinus rostratus Shaw, 1801.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Kombinacja nazw.
↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Susu platanista Lesson, 1828.
↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Delphinus Rostratus Shaw, 1801.
↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Delphinus Shawensis de Blainville, 1817.
↑ Zawiłości w kwestii pierwszeństwa opisu (Lebeck czy Roxburgh) zostały wyjaśnione w 2000 roku przez Carla Kinze^[19].

Przypisy

↑ Platanista gangetica, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b H.J. Lebeck. Delphinus gangeticus. „Neue Schriften”. 3, s. 280, ryc. ii, 1801. (niem.).
↑ W. Roxburgh. An Account of a new Species Delphinus, an Inhabitant of the Ganges. „Asiatic Researches”. Calcutta Edition. 7, s. 170, ryc. iii, 1803. (ang.).
↑ G. Shaw: General zoology, or Systematic natural history. T. 2. Cz. 2: Mammalia. London: G. Kearsley, 1801, s. 514. (ang.).
↑ H.M.D. de Blainville: Dauphin. Delphinus. W: A.G. Desmarest: Nouveau dictionnaire d’histoire naturelle, appliquée aux arts, à l’agriculture, à l’économie rurale et domestique, à la médecine, etc. T. 9. Paris: Chez Deterville, 1817, s. 153. (fr.).
↑ G. Cuvier: Recherches sur les ossemens fossiles, où l’on rétablit les caractères de plusieurs animaux dont les révolutions du globe ont détruit les espèces. Wyd. Nouvelle édition. T. 5. Cz. 1. Paris et Amsterdam: chez G. Dufour et E. d’Ocagne, 1823, s. 278, 298, 315, ryc. xxii, fig. 8–10. (fr.).
↑ R.-P. Lesson: Manuel de mammalogie, ou histoire naturelle des mammiferes. Paris: J.B. Bailliere, 1827, s. 406. (ang.).
↑ R.-P. Lesson: Histoire naturelle générale et particulière des mammifères et des oiseaux décoverts depuis 1788 jusqu’a nos jours. Cz. 1: Cétacés. 1828, s. 212, 440. (fr.).
↑ J.G. Wagler: Natürliches System der Amphibien, mit vorangehender Classification der Säugethiere und Vögel. Ein Beitrag zur vergleichenden Zoologie. München, Stuttgart und Tübingen: In der J.G. Cotta’scchen Buchhandlung, 1830, s. 35. (niem.).
↑ Cuvier 1836 ↓, s. 252, ryc. 8, fig. 2, ryc. 18.
↑ ^a ^b Cuvier 1836 ↓, s. 253.
↑ R. Hamilton: Whale of the southern seas. W: W. Jardine: The naturalist’s library. Cz. 26: Mammalia. Whales. Edinburgh: W.H. Lizars, 1842, s. 254. (ang.).
↑ D.F. Eschricht. Om Gangesdelphinen. „Det Kongelige Danske videnskabernes selskabs skrifter”. Femte række. 2, s. 345–387, ryc. 1–3, 1851. (duń.).
↑ R. Kellogg. The history of whales—their adaptation to life in the water (Concluded). „The Quarterly review of biology”. 3, s. 174, fig. 13, 1928. (ang.).
↑ ^a ^b ^c N.N. Kelkar N.N. i inni, Platanista gangetica, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2022, wersja 2022-1 [dostęp 2022-09-04] (ang.).
↑ Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 190. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 341–342, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
↑ Polskie i łacińskie nazwy waleni. Stacja Morska Instytutu Oceanografii Uniwersytetu Gdańskiego. [dostęp 2020-03-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-02-23)].
↑ C.C. Kinze. Rehabilitation of Platanista gangetica (Lebeck, 1801) as the valid scientific name of the Ganges dolphin. „Zoologische Mededeelingen, Leiden”. 74 (11), s. 193–203, 2000. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Platanista gangetica. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-09-04].
↑ Hershkovitz 1966 ↓, s. 15.
↑ Hershkovitz 1966 ↓, s. 14.
↑ ^a ^b G. Braulik: Family Platanistidae (South Asian River Dolphin). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 4: Sea Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2014, s. 363. ISBN 978-84-96553-93-4. (ang.).
↑ ^a ^b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 288. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑ ^a ^b G.T. Braulik, F. Archer, U. Khan, M. Imran, R.K. Sinha, T.A. Jefferson, C. Donovan & J.A. Graves. Taxonomic revision of the South Asian River dolphins (Platanista): Indus and Ganges River dolphins are separate species. „Marine Mammal Science”. 37 (3), s. 1022–1059, 2021. DOI: 10.1111/mms.12801. (ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 542, 1904. (ang.).
↑ Ch. Srinivasulu: South Asian Mammals: An updated Checklist and Their Scientific Names. Boca Raton: CRC Press, 2019, s. 188. ISBN 978-1-1386-0926-6. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Ganges River Dolphin | Freshwater Dolphin | Species | WWF [online], World Wildlife Fund [dostęp 2021-03-29] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Dolphins-World, Ganges River Dolphin (Platanista gangetica gangetica) – Dolphin Facts and Information [online] [dostęp 2021-03-29] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Ganges river dolphin [online], wwfindia.org [dostęp 2021-03-29] .

Bibliografia

F. Cuvier: De l’histoire naturelle des cétacés. Paris: Roret, 1836, s. 1–416, seria: Roret’s Suite à Buffon. (fr.).
P. Hershkovitz. Catalog of Living Whales. „Bulletin of the United States National Museum”. 246, s. 1–246, 1966. (ang.).
P. Gill & L. Gibson: Wieloryby, delfiny i morświny. Warszawa: "Cibet" PNT, 1998, seria: Poznawaj z Nami. ISBN 83-85749-15-2.

[5] Nowa nazwa dla Delphinus rostratus Shaw, 1801.

[kn-8] Kombinacja nazw.

[11] Niepoprawna późniejsza pisownia Susu platanista Lesson, 1828.

[14] Niepoprawna późniejsza pisownia Delphinus Rostratus Shaw, 1801.

[16] Niepoprawna późniejsza pisownia Delphinus Shawensis de Blainville, 1817.

[25] Zawiłości w kwestii pierwszeństwa opisu (Lebeck czy Roxburgh) zostały wyjaśnione w 2000 roku przez Carla Kinze^[19].

[itis-1] Platanista gangetica, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[leb-2] H.J. Lebeck. Delphinus gangeticus. „Neue Schriften”. 3, s. 280, ryc. ii, 1801. (niem.).

[rox-3] W. Roxburgh. An Account of a new Species Delphinus, an Inhabitant of the Ganges. „Asiatic Researches”. Calcutta Edition. 7, s. 170, ryc. iii, 1803. (ang.).

[shaw-4] G. Shaw: General zoology, or Systematic natural history. T. 2. Cz. 2: Mammalia. London: G. Kearsley, 1801, s. 514. (ang.).

[bla-6] H.M.D. de Blainville: Dauphin. Delphinus. W: A.G. Desmarest: Nouveau dictionnaire d’histoire naturelle, appliquée aux arts, à l’agriculture, à l’économie rurale et domestique, à la médecine, etc. T. 9. Paris: Chez Deterville, 1817, s. 153. (fr.).

[gcuv-7] G. Cuvier: Recherches sur les ossemens fossiles, où l’on rétablit les caractères de plusieurs animaux dont les révolutions du globe ont détruit les espèces. Wyd. Nouvelle édition. T. 5. Cz. 1. Paris et Amsterdam: chez G. Dufour et E. d’Ocagne, 1823, s. 278, 298, 315, ryc. xxii, fig. 8–10. (fr.).

[les1827-9] R.-P. Lesson: Manuel de mammalogie, ou histoire naturelle des mammiferes. Paris: J.B. Bailliere, 1827, s. 406. (ang.).

[les1828-10] R.-P. Lesson: Histoire naturelle générale et particulière des mammifères et des oiseaux décoverts depuis 1788 jusqu’a nos jours. Cz. 1: Cétacés. 1828, s. 212, 440. (fr.).

[wag-12] J.G. Wagler: Natürliches System der Amphibien, mit vorangehender Classification der Säugethiere und Vögel. Ein Beitrag zur vergleichenden Zoologie. München, Stuttgart und Tübingen: In der J.G. Cotta’scchen Buchhandlung, 1830, s. 35. (niem.).

[CITEREFCuvier1836[https://www.biodiversitylibrary.org/page/55146579_252],_ryc._[https://www.biodiversitylibrary.org/page/55146764_8],_fig._[https://www.biodiversitylibrary.org/page/55146764_2],_ryc._[https://www.biodiversitylibrary.org/page/55146784_18]-13] Cuvier 1836 ↓, s. 252, ryc. 8, fig. 2, ryc. 18.

[CITEREFCuvier1836[https://www.biodiversitylibrary.org/page/55146580_253]-15] Cuvier 1836 ↓, s. 253.

[ham-17] R. Hamilton: Whale of the southern seas. W: W. Jardine: The naturalist’s library. Cz. 26: Mammalia. Whales. Edinburgh: W.H. Lizars, 1842, s. 254. (ang.).

[esch-18] D.F. Eschricht. Om Gangesdelphinen. „Det Kongelige Danske videnskabernes selskabs skrifter”. Femte række. 2, s. 345–387, ryc. 1–3, 1851. (duń.).

[kel-19] R. Kellogg. The history of whales—their adaptation to life in the water (Concluded). „The Quarterly review of biology”. 3, s. 174, fig. 13, 1928. (ang.).

[iucn-20] N.N. Kelkar N.N. i inni, Platanista gangetica, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2022, wersja 2022-1 [dostęp 2022-09-04] (ang.).

[miiz-21] Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 190. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[msz-22] K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 341–342, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.

[smioug-23] Polskie i łacińskie nazwy waleni. Stacja Morska Instytutu Oceanografii Uniwersytetu Gdańskiego. [dostęp 2020-03-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-02-23)].

[kin-24] C.C. Kinze. Rehabilitation of Platanista gangetica (Lebeck, 1801) as the valid scientific name of the Ganges dolphin. „Zoologische Mededeelingen, Leiden”. 74 (11), s. 193–203, 2000. (ang.).

[msw-26] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Platanista gangetica. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-09-04].

[CITEREFHershkovitz1966[https://www.biodiversitylibrary.org/page/7869834_15]-27] Hershkovitz 1966 ↓, s. 15.

[CITEREFHershkovitz1966[https://www.biodiversitylibrary.org/page/7869833_14]-28] Hershkovitz 1966 ↓, s. 14.

[hmw-29] G. Braulik: Family Platanistidae (South Asian River Dolphin). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 4: Sea Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2014, s. 363. ISBN 978-84-96553-93-4. (ang.).

[icmw-30] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 288. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[bra&inni-31] G.T. Braulik, F. Archer, U. Khan, M. Imran, R.K. Sinha, T.A. Jefferson, C. Donovan & J.A. Graves. Taxonomic revision of the South Asian River dolphins (Platanista): Indus and Ganges River dolphins are separate species. „Marine Mammal Science”. 37 (3), s. 1022–1059, 2021. DOI: 10.1111/mms.12801. (ang.).

[pal-32] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 542, 1904. (ang.).

[sri-33] Ch. Srinivasulu: South Asian Mammals: An updated Checklist and Their Scientific Names. Boca Raton: CRC Press, 2019, s. 188. ISBN 978-1-1386-0926-6. (ang.).

[:2-34] Ganges River Dolphin | Freshwater Dolphin | Species | WWF [online], World Wildlife Fund [dostęp 2021-03-29] (ang.).

[:0-35] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k Dolphins-World, Ganges River Dolphin (Platanista gangetica gangetica) – Dolphin Facts and Information [online] [dostęp 2021-03-29] (ang.).

[:1-36] Ganges river dolphin [online], wwfindia.org [dostęp 2021-03-29] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[a]

[5]

[6]

[b]

[7]

[8]

[c]

[9]

[10]

[d]

[11]

[e]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[f]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[19]